1. Nhìn lại từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến nay, có thể nhận thấy những gam màu sáng, chủ đạo, cơ bản trong bức tranh tổng thể về tình hình chính trị, kinh tế - xã hội của đất nước ta. Nhiều quyết sách quan trọng, mang tính đột phá của Đảng trên nhiều lĩnh vực đã và đang đi vào cuộc sống, “đơm hoa kết trái” thành công, được đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đồng tình, ủng hộ.

Trên nền tảng đoàn kết, thống nhất, chủ động, sáng tạo của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân, đất nước ta đã hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, góp phần nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế… Cán bộ, đảng viên và nhân dân vững niềm tin hơn khi công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kiện toàn hệ thống chính trị, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, tiêu cực được Đảng và Nhà nước ta thực hiện quyết liệt, đạt nhiều kết quả tích cực… Trong những thành tựu cơ bản, quan trọng đó, không thể phủ nhận cùng với các binh chủng khác, lực lượng làm công tác tuyên giáo đã có những đóng góp, nỗ lực không nhỏ.

 

Điểm nổi bật của công tác tuyên giáo là đổi mới, nâng cao chất lượng học tập, quán triệt, tuyên truyền, sớm đưa Nghị quyết Đại hội XII và các nghị quyết của Hội nghị Trung ương 4, 5, 6, 7 khóa XII vào cuộc sống. Tuyên giáo chủ động từ công tác chuẩn bị tài liệu, chọn báo cáo viên đến thời gian tổ chức hội nghị sớm hơn, xây dựng nội dung thảo luận, chương trình hành động, kế hoạch thực hiện khả thi hơn, chú trọng tính sát hợp thực tế địa phương, đơn vị.

Việc tổ chức hội nghị trực tuyến từ Trung ương được nhiều tỉnh, thành ủy kết nối đường truyền tới cấp huyện và không ít nơi tổ chức đến cấp xã, mở rộng đối tượng học tập, rút ngắn thời gian quán triệt tới cấp cơ sở đã nhận được sự hoan nghênh của nhiều cán bộ, đảng viên.

Hệ thống tuyên giáo đã đổi mới hơn trong tham mưu giúp cấp ủy tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với nhiều cách làm hay, sáng tạo, có ý nghĩa giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cao như: tổ chức hội thảo khoa học về giá trị lý luận và thực tiễn trong các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh; xây dựng phim tài liệu về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Bác; tổ chức triển lãm “Những tấm gương bình dị mà cao quý”; trao giải thưởng sáng tác, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đặc biệt, việc chú trọng biểu dương các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo Bác đã tạo sự lan tỏa tích cực trong xã hội. 

Cùng với việc chủ động, tích cực hơn trong xây dựng các đề án được Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao, những nội dung liên quan đến sơ kết, tổng kết nghị quyết, chỉ thị của Đảng liên quan đến lĩnh vực tuyên giáo cũng đã cơ bản bảo đảm tiến độ, mục đích, yêu cầu, chất lượng.

Năm 2017, lần đầu tiên Ban Tuyên giáo Trung ương không bị tồn đọng đề án trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư; có đề án hoàn thành trong thời gian rất ngắn theo sự chỉ đạo của Ban Bí thư. Nhiều đề án có nội dung mới và khó thuộc các lĩnh vực công tác tuyên giáo là cơ sở khoa học phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đối với công tác tư tưởng chính trị như: Sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”; “Tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, “Tổ chức trao đổi, đối thoại với các cá nhân có nhận thức khác với chủ trương, đường lối của Đảng”, “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu, vận dụng phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới”, “Tăng cường đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch”, “Chủ động thông tin tích cực trên Internet, mạng xã hội”. 

Nhiệm vụ đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lý luận chính trị, tăng cường đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng được chú trọng cả về mặt khoa học và tính thực tiễn. Ban Tuyên giáo Trung ương đã phối hợp với các cơ quan liên quan biên soạn đạt chất lượng 15 bộ tài liệu hướng dẫn chuyên đề giảng dạy trong các Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện. Cùng với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, biên soạn thành công các chương trình lý luận chính trị giảng dạy trong hệ thống giáo dục quốc dân và các trường dạy nghề. Bên cạnh đó, đã và đang phối hợp tổ chức các hội thảo tầm quốc gia, quốc tế để làm rõ những giá trị lý luận và đóng góp của Đảng vào việc vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào cách mạng Việt Nam, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, khẳng định tính đúng đắn, hợp quy luật của con đường cách mạng Việt Nam. Cùng với đó, các tỉnh, thành đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, chấn chỉnh, nâng cao ý thức trách nhiệm của đảng viên trong tham gia mạng xã hội; tổ chức mở rộng lực lượng đấu tranh phản bác, mỗi năm viết hàng ngàn tin, bài đấu tranh trực diện, gỡ bỏ hàng trăm ngàn thông tin xấu, độc trên mạng xã hội. 

Với những hình thức, phương pháp đa dạng, hệ thống tuyên giáo đã có những phát hiện kịp thời, báo cáo nhanh về một số vấn đề phức tạp có sự tác động lớn đến tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân; tham mưu với Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cấp ủy những giải pháp phù hợp nhằm định hướng, giải quyết, tháo gỡ khó khăn, mâu thuẫn. Với nhiều hình thức phong phú, sinh động, có chiều sâu, cả hệ thống tuyên giáo đã tích cực tổ chức tuyên truyền, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng; bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới, biển, đảo; nhất là các hoạt động kỷ niệm sự kiện, ngày lễ lớn như: 70 năm Ngày toàn quốc kháng chiến; 50 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968; 70 năm Ngày Thương binh, Liệt sĩ; 70 năm Ngày Bác Hồ ra lời kêu gọi thi đua ái quốc; 100 năm Cách mạng Tháng Mười Nga…

Trong công tác chỉ đạo, định hướng chính trị các hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, vai trò của Ban Tuyên giáo Trung ương có nhiều nét đổi mới, nhất là đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức nhiều hoạt động như: Hội báo, hội sách, triển lãm, trao giải thưởng báo chí, xuất bản, văn học, nghệ thuật; quan tâm tổ chức bồi dưỡng tư tưởng chính trị, đạo đức nghề nghiệp cho những người làm công tác báo chí, xuất bản, văn hóa; đồng thời chủ động phối hợp trong xử lý những tổ chức, cá nhân có sai phạm về tính định hướng tư tưởng chính trị.

Công tác quản lý hoạt động lễ hội đã có nhiều chuyển biến tích cực, giảm những biểu hiện phản cảm; thẩm định các chương trình nghệ thuật phục vụ sự kiện quan trọng, ngày lễ lớn.

Nhận thức rõ giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ, môi trường, y tế, dân số, an sinh xã hội là những lĩnh vực khó, rộng, phức tạp, liên quan đến mọi tầng lớp xã hội, tác động sâu sắc, hằng ngày đến người dân nên Ban Tuyên giáo Trung ương đã quan tâm tới việc đổi mới, nâng cao chất lượng tham mưu, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng trên lĩnh vực khoa giáo. Ban Tuyên giáo Trung ương đã phối hợp tham mưu, góp ý các đề án xây dựng nghị quyết về y tế, dân số, chính sách tiền lương, bảo hiểm, chính sách người có công trình Hội nghị Trung ương 6, 7 khóa XII. Từ năm 2016 đến nay, Ban Tuyên giáo Trung ương đã thực hiện 12 đề án sơ kết, tổng kết nghị quyết, chỉ thị thuộc lĩnh vực khoa giáo; cung cấp cơ sở, luận cứ khoa học để Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo những vấn đề rất quan trọng và bức thiết đối với phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế. 

Ngành Tuyên giáo đã từng bước đổi mới nội dung, phương thức, từ đó, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ đội ngũ làm công tác tuyên giáo, góp phần nâng cao tính thuyết phục, thiết thực, hiệu quả của công tác tuyên giáo. Hệ thống tuyên giáo đang khẩn trương xây dựng đề án về sắp xếp bộ máy tổ chức tinh gọn, nâng cao chất lượng theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII; đồng thời chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương hành chính, đề ra nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lượng tham mưu. 

2. Những việc đã làm được của công tác tuyên giáo từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến nay là kết quả của những “nét mới” thể hiện sự quyết tâm đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng công tác của ngành. Tuy nhiên cần thẳng thắn nhìn nhận và thừa nhận rằng, trong bối cảnh phát triển như vũ bão của công nghệ số, trước sự “thu hẹp khoảng cách” của “thế giới phẳng”, đặc biệt là trước những yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng, phát triển, hội nhập sâu rộng đất nước trong tình hình mới, thời cuộc, thế giới biến động khó lường, công tác tuyên giáo vẫn chưa “vượt qua” được những hạn chế, bất cập, trong đó có những hạn chế mang tính cố hữu cần tiếp tục khắc phục.

Cụ thể là: Vẫn còn những thời điểm tính kịp thời, tính chiến đấu, tính nhạy bén, tính thuyết phục trong định hướng tuyên truyền, định hướng tư tưởng chính trị, đặc biệt là đối với những vấn đề phức tạp, bất ngờ… chưa được thực hiện tốt. Việc nắm bắt tình hình tư tưởng, tâm trạng, dư luận xã hội, định hướng chính trị tư tưởng trong hoạt động báo chí - xuất bản, văn hóa, văn nghệ có lúc chưa kịp thời; thiếu sự triệt để trong nghiên cứu, phân tích, dự báo xu hướng...

Công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa nhiều khi còn lúng túng, thiếu giải pháp hữu hiệu. Việc thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW gắn với Nghị quyết Trung ương 4 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa thực sự đi vào chiều sâu; quá trình tổng kết thực thực tiễn, nghiên cứu lý luận còn có những hạn chế so với yêu cầu, mục tiêu đề ra…

Mặc dù, đã có nhiều cố gắng cải tiến, đổi mới nhưng sự phối hợp giữa Ban Tuyên giáo các cấp và các cơ quan quản lý Nhà nước cùng cấp nhiều khi vẫn còn mang tính “thời vụ”, hình thức, thiếu chủ động, chưa chặt chẽ, dẫn đến công tác tuyên truyền thiếu chiều sâu và sức lan tỏa, chưa có sự thống nhất cao trong quá trình tổ chức thực hiện.

Đổi mới và nâng cao, dù dưới bất kỳ hình thức nào cũng phải bắt đầu từ con người. Chính vì thế, hạn chế đồng thời là nguyên nhân của hạn chế xuất phát từ một bộ phận cán bộ làm công tác tuyên giáo các cấp chưa coi đây là một nghề nghiệp nên thiếu sự trau dồi, đào sâu tư duy, nâng cao trình độ, tự học tập, nghiên cứu, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận, kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ chuyên môn; đồng thời không ít cán bộ, ở cả Trung ương và địa phương còn thiếu tu dưỡng, rèn luyện, đổi mới lề lối, tác phong công tác, nên chưa theo kịp yêu cầu ngày càng cao của ngành.

3. Quán triệt sâu sắc quan điểm của Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, tính thuyết phục, hiệu quả của công tác tư tưởng phục vụ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị, phù hợp với từng giai đoạn, tạo sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội”; bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cấp ủy đảng nhằm đáp ứng và theo kịp tình hình mới, từ nay đến cuối nhiệm kỳ Đại hội XII và trong những năm tới, toàn ngành Tuyên giáo tiếp tục không ngừng phấn đấu thực hiện có chất lượng, hiệu quả cao hơn những nhiệm vụ cơ bản, trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức phổ biến, quán triệt, tuyên truyền các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng; nâng cao chất lượng việc tổ chức học tập, quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng theo hướng thiết thực, hiệu quả, khả thi. Tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc tổ chức học tập, quán triệt, thực hiện nghị quyết của Đảng.

Thứ hai, đề ra nhiều giải pháp tham mưu Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến,” “tự chuyển hóa” trong nội bộ”…

Thứ ba, chú trọng nhiều hơn nữa công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, quan tâm phát hiện những điểm mới trong đời sống xã hội, nâng cao chất lượng tham mưu các cấp ủy đảng trong từng lĩnh vực công tác tuyên giáo. Chủ động tăng cường nắm bắt thực tiễn, tổng kết kinh nghiệm, nhất là từ địa phương, cơ sở để cung cấp luận cứ khoa học, cơ sở lý luận và thực tiễn cho quá trình chuẩn bị văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII, các nghị quyết, chỉ thị và quyết định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong thời gian tới thuộc lĩnh vực tuyên giáo, đặc biệt là thực hiện tham mưu công tác tổng kết 30 năm Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội 1991 (bổ sung, phát triển năm 2011).

Thứ tư, thể hiện rõ vai trò tiên phong, chủ lực trong công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức trong cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, làm thất bại âm mưu “diễn biến hòa bình”. Thực hiện tốt công tác phối hợp với các cơ quan liên quan, có nhiều giải pháp thực sự hữu hiệu để chủ động thông tin tích cực, đấu tranh phản bác, đẩy lùi thông tin xấu, độc, quan điểm sai trái, đặc biệt là trên internet, mạng xã hội. Chủ động phối hợp với Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước để định hướng tuyên truyền về những vấn đề hệ trọng liên quan đến đường lối đối ngoại, quốc phòng, an ninh, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước và triển khai các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết các vấn đề bức xúc của nhân dân.

Thứ năm, tăng cường điều tra, nghiên cứu, nắm bắt, phản ánh kịp thời, chính xác tình hình tư tưởng, dư luận xã hội, cung cấp thông tin cho Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết kịp thời các vấn đề bức thiết trong đời sống xã hội. Gắn nghiên cứu với định hướng tư tưởng chính trị, định hướng dư luận xã hội, góp phần bảo đảm môi trường ổn định, hòa bình để đất nước phát triển nhanh, bền vững và hội nhập có hiệu quả.

Thứ sáu, chú trọng đổi mới sâu sắc, quyết liệt hơn nữa công tác tham mưu, định hướng chính trị, tư tưởng trong hoạt động báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, giáo dục và đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, thể thao, an sinh xã hội… Làm tốt công tác định hướng tuyên truyền toàn diện, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm. Đẩy mạnh tuyên truyền các mô hình, cách làm hay, các gương điển hình tiên tiến...

Thứ bảy, kiện toàn tổ chức bộ máy ban tuyên giáo các cấp; triển khai thực hiện các quyết định mới về chức năng, nhiệm vụ của Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Tuyên giáo cấp tỉnh, Ban Tuyên giáo cấp huyện. Chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, công chức, viên chức trong ngành, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu và bản lĩnh chính trị của người cán bộ trên mặt trận tư tưởng của Đảng. Có thể nói, chưa bao giờ công tác tuyên giáo lại tham gia “xung kích” trên nhiều “mặt trận” để giải quyết nhiều vấn đề mới, “nóng” nảy sinh trong thực tiễn như hiện nay.

Chắc chắn trong những năm tới, nhiều vấn đề lý luận, tổng kết thực tiễn sẽ còn đặt ra yêu cầu cao hơn, đòi hỏi phải có sự giải quyết thấu đáo; nhiều vấn đề tư tưởng nảy sinh đòi hỏi tiếp xúc, lắng nghe nhiều hơn, trao đổi sâu hơn, nghiên cứu, phân tích, dự báo nhanh hơn; nhiều luận điệu sai trái, thù địch cần đấu tranh quyết liệt và hiệu quả hơn...

Đây không chỉ là những vấn đề đặt ra mà còn là nhiệm vụ đòi hỏi sự vào cuộc tích cực hơn, quyết liệt hơn trong công tác tuyên giáo của các lực lượng, các binh chủng. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ấy, mỗi cán bộ ngành Tuyên giáo cần phải không ngừng nỗ lực, đi trước, mở đường, làm mới mình, làm cho mình “theo kịp sự tiến bộ của nhân dân”, của xã hội, như Bác Hồ từng nhắc nhở, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, xứng đáng với sự tin cậy của Đảng và nhân dân giao phó./.